Roczny światowy potencjał energii geotermalnej odpowiada około 35 mld ton węgla kamiennego, jednak na powierzchnię ziemi wydostaje się zaledwie 1% tych wszystkich zasobów. To tyle, ile teoretycznie mogłoby zaspokoić najwyżej 3% światowego zapotrzebowania na energię. W przyszłości liczba ta może się jednak nieco zwiększyć dzięki rozwojowi nowych technologii, pozwalających wykorzystywać energię gorących podziemnych warstw skalnych.
Zasoby geotermalne istnieją na całej Ziemi, jednak ich praktyczne wykorzystanie jest możliwe w ponad 70 krajach świata. W 39 krajach, położonych w Afryce, Ameryce Środkowej i Południowej oraz na wyspach Pacyfiku energia wnętrza Ziemi jest w stanie pokryć całkowite zapotrzebowanie na elektryczność, jednak w rzeczywistości energię elektryczną produkuje pozyskuje się tą drogą w 21 krajach.
Elektrownie geotermalne wytwarzają tam ponad 8200 MW energii, zaopatrując w prąd około 60 milionów ludzi. Główni producenci wytwarzanego w ten sposób prądu to Stany Zjednoczone, Filipiny, Włochy, Meksyk, Japonia i Nowa Zelandia.
Stany Zjednoczone
Choć amerykańskie zakłady geotermalne dysponują 2544 MW mocy zainstalowanej, z czego zaledwie 110 MW przybyło po roku 1989, w rzeczywistości wykorzystywane jest tylko około 1900 MW. Przyczyną tej różnicy jest nadmierne wyeksploatowanie obszaru dysponującego największą w USA ilością mocy zainstalowanej – kalifornijskiego The Geysers, które posiada co prawda 1421 MW mocy zainstalowanej, lecz dostarcza gorącej pary pozwalającej wyprodukować zaledwie 888 MW energii. W okresie największego rozwoju, w 1987 roku, ilość mocy zainstalowanej w The Geysers wynosiła 1891 MW.
Najwięcej mocy zainstalowanej i najwięcej zakładów geotermalnych w USA skupiają stany Kalifornia i Newada. Na Hawajach, w miejscowości Puna, pracuje 20 małych instalacji geotermalnych, które w 2002 roku przez kilka miesięcy nie nadawały się do użytku z powodu braku gorącej pary i korozji rur. Tylko jedną instalację geotermalną posiada stan Utah (w miejscowości Roosvelt).
W najbliższych latach Amerykanie planują rozbudowę instalacji geotermalnych w Kalifornii, Newadzie i Utah. Jeśli wszystkie planowane przedsięwzięcia zakończą się sukcesem, do roku 2010 ilość mocy zainstalowanej amerykańskich zakładów geotermalnych wzrośnie o 340 MW, co oznacza wzrost o 20% w ciągu 5 lat.
Jeśli chodzi o bezpośrednie wykorzystanie energii wnętrza ziemi (pompy ciepła, podgrzewanie wody w basenach, ogrzewanie szklarni, akwakultura i in.), to Stany Zjednoczone dysponują 7817,4 MWt (megawatami termicznymi) mocy zainstalowanej, a wykorzystanie energii na wzmiankowane cele wynosi 31 239 TJ rocznie (8678,2 GWh/rok). Największy wzrost następuje przy tym w sektorze pomp ciepła.
Filipiny
Moc zainstalowana zakładów geotermalnych na Filipinach, które są drugim co do wielkości światowym producentem energii geotermalnej wynosi 1931 MW, z czego faktycznie wykorzystywanych jest 1838 MW. Głównym ośrodkiem wykorzystania energii geotermalnej na Filipinach jest Tongonan wraz z pobliskimi złożami geotermalnymi w prowincji Leyte, gdzie zainstalowanych jest 723 MW mocy. Zakłady te wytwarzają duże ilości energii elektrycznej: w 2003 roku ich produkcja wyniosła 4745 GWh.
Bezpośrednie wykorzystanie energii wnętrza Ziemi na Filipinach ogranicza się do podgrzewania wody w basenach i suszenia miąższu orzechów kokosowych. Przeznaczone do obu tych celów instalacje dysponują łącznie mocą zainstalowaną 3,3 MWt (z tego aż 1,6 MWt przypada na instancję przeznaczoną do suszenia miąższu kokosów) i zużywają 39,5 TJ energii rocznie (11 GWh). Plany na przyszłość obejmują wykorzystanie zasobów geotermalnych na Filipinach do celów balneologicznych.
Włochy
Włoskie elektrownie geotermalne dysponują mocą zainstalowaną 790 MW, z czego faktycznie wykorzystywanych jest 699 MW. W 2003 roku wyprodukowały one 5340 GWh energii elektrycznej.
We Włoszech istnieją dwa ważne obszary geotermalne: jeden, o powierzchni około 400 km2, obejmujący Larderello, gdzie wykonano 180 odwiertów i Travale/Radicondoli (22 odwierty), drugi to Monte Amiata. Na obu tych terenach występują zasoby geotermalne o temperaturze 300-350 st. C.
Jeśli chodzi o bezpośrednie wykorzystanie energii wnętrza Ziemi, to Włochy dysponują 606,6 MWt mocy zainstalowanej i zużywają 7554 TJ energii rocznie (2098,5 GWh). Wykorzystywane w ten sposób zasoby geotermalne służą w pierwszym rzędzie do podgrzewania wody w basenach (158,8 MWt) i zasilania pomp ciepła (120 MWt), których zainstalowano we Włoszech około 6 tys. Energia geotermalna jest też wykorzystywana do ogrzewania szklarni oraz znajduje zastosowanie w akwakulturze i w przemyśle (produkcja serów, kwasu bornego i dwutlenku węgla).
Choć średnie temperatury w Islandii nawet w sierpniu nie przekraczają 12 st. C, w wodach położonej na Półwyspie Reykjanes Błękitnej Laguny (Blaa Lonidh) można się kąpać przez cały rok. W tym wielkim, bladoniebieskim jeziorze wypełnionym wodami odpływowymi z pobliskiej elektrowni geotermalnej w Svartsengi temperatura wody przy ujściu z ziemi wynosi zawsze 70 st. C. Położona na obszarze głębokich na 1800 m gorących źródeł, których temperatura sięga 2400 st. C i oddalona o zaledwie 40 km od Reykjaviku Błękitna Laguna jest najpopularniejszym kąpieliskiem Islandii i jedną z głównych atrakcji turystycznych tego kraju.
Wody geotermalne służą tu nie tylko do produkcji prądu i do celów grzewczych (nawiasem mówiąc elektrownia geotermalna w Svartsengi była pierwszym zakładem na świecie, wykorzystującym zasoby geotermalne do obu tych celów), lecz znane są także ze swych leczniczych właściwości. Podczas gdy gorąca para wykorzystywana jest do napędzania turbin w elektrowni, a odsolona woda służy do ogrzewania pobliskiego lotniska i osiedli na półwyspie (zapewnia komfort cieplny 20 tys. osób), zbyt słona, by mogła służyć do celów grzewczych, bogata w mikroelementy woda z Błękitnej Laguny jest znakomitym lekarstwem na rozmaite choroby skórne, w tym nawet na uznawaną za nieuleczalną łuszczycę. Nic więc dziwnego, że Błękitna Laguna szybko zdobyła popularność, szybko powstała tu też odpowiednia infrastruktura (motele, restauracje, kawiarnie, a nawet ośrodek jazdy konnej i pole golfowe) i dziś do uzdrowisko odwiedzane jest przez coraz liczniejsze rzesze kuracjuszy z Europy. Na miejscu mają oni możliwość skorzystania z leczniczych kąpieli, mogą również nabyć lecznicze kosmetyki z solami mineralnymi (seria Blue Lagoon).
Polska
W Polsce zasoby geotermalne znajdują się pod powierzchnią 80% terytorium, ich eksploatacja nie jest jednak łatwa. Zakłady geotermalne pracują w Zakopanem, w Pyrzycach k. Szczecina, w Uniejowie i w Mszczonowie k. Warszawy, zaś źródła geotermalne są wykorzystywane w uzdrowiskach, takich jak Cieplice, Duszniki Zdrój, Lądek Zdrój, Ustroń, Konstancin i Ciechocinek.
Plan budowy największego kąpieliska geotermalnego w Polsce
12 basenów kąpielowych – połowa w stylowych budynkach, połowa pod gołym niebem – z wodą o temperaturze 29-36 st. C. Możliwość korzystania z zabiegów aquaterapeutycznych, kąpieli błotnych i sauny: góralskiej, rzymskiej, bądź fińskiej. Pomieszczenia rehabilitacyjne dla niepełnosprawnych, siłownie, solaria, zaplecze gastronomiczne, a także zjeżdżalnia i piaskownica wodna – wszystko to ma się znaleźć na terenia największego kąpieliska geotermalnego w Polsce, którego budowę planuje spółka 40 mieszkańców Bukowiny Tatrzańskiej. Projekt, przygotowany przez Bukowiańskie Towarzystwo Geotermalne ma zostać wcielony w życie w ciągu najbliższych trzech lat, kiedy to na terenie 4 hektarów w pobliżu starej skoczni powstanie nowoczesny, czynny przez cały rok obiekt. Do napełniania basenów i ogrzewania kąpieliska posłuży gorąca woda ze źródeł geotermalnych, które obficie występują w rejonie Bukowiny. Z pierwszego odwiertu, wykonanego jeszcze w latach 90. w okolicy bukowiańskiego Klina pozyskiwano 46 m3 gorącej wody (o temperaturze 64,5 st. C) na godzinę. Finansowy udział w budowie kąpieliska, której koszt całkowity wyniesie około 50 mln złotych rozważają władze województwa małopolskiego.
Źródła:
biomasa.org
Odnawialne źródła energii jako element rozwoju lokalnego, EC BREC/IMBER, 2003
Geotermalną kąpielisko w Bukowinie Tatrzańskiej, Gazeta Wyborcza, 8.03.2006
Marszałek zainwestuje w geotermię?, Gazeta Wyborcza, 17.03.2006
zielonaenergia.pl
worldbank.org
geothermal.marin.org
pga.org.pl
energiewelten.de
iga.igg.cnr.it
islandia.org.pl
geoheat.oit.edu